Χαίρεται! Τι κάνετε; Ελπίζω να είστε καλά. Να σας συστηθώ όμως. Είμαι « Το Διήγημα ». Και αυτή την στιγμή που με διαβάζετε αναρωτιέστε. Ποιο διήγημα; Μα φυσικά είμαι ένα διήγημα που ονομάζομαι « Το Διήγημα ». Είμαι ένα διήγημα που μιλάει για τα άλλα διηγήματα. Δηλαδή για τον εαυτό του. Δεν πιστεύω να μπερδευτήκατε; Μα είναι πολύ απλό. Όσοι δεν καταλάβατε στην συνεχεία θα βρείτε την λύση. Ακολουθήστε την ροή του κειμένου μου σωστά και ανακαλύψτε τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα, ή και τίποτα...
Ξεκινήσατε με αυτή την παράγραφο έτσι; Και που ξέρετε ότι αυτή η παράγραφος είναι η σωστή για να κάνετε το ξεκίνημα; Μπορεί να γνωρίζετε από μικροί, ότι ένα κείμενο το ξεκινά κανείς από την αρχή, τον τίτλο δηλαδή, το διαβάζεις από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω και το τελειώνεις εκεί που λέει « ΤΕΛΟΣ ». Αν είναι έτσι λοιπόν, τότε στην επόμενη γραμμή θα σταματήσεις να με διαβάζεις.
ΤΕΛΟΣ
- Μα για περίμενε « Το Διήγημα ». Εδώ έχεις και αλλά πράγματα να διαβάσω.
Το γνωρίζω αγαπητέ αναγνώστη ότι έχω και άλλα πράγματα να σου πω. Το θέμα όμως είναι, εσύ είσαι διατεθειμένος να τα διαβάσεις;
Αν είσαι διατεθειμένος να διαβάσεις όλη την ιστορία που έχω να σου διηγηθώ, δεν θα σταμάτησες στην λέξη « ΤΕΛΟΣ », άλλα θα συνέχισες και στην υποθετική ερώτησή σου που ακολούθησε. Τότε είσαι σε καλό δρόμο. Το συμπέρασμα άρα είναι ότι, ένα διήγημα δεν τελειώνει όταν « τελειώνει ».
Τι ζητάς όμως από ένα διήγημα; Έχεις αναρωτηθεί; Αν συνεχίσεις να με διαβάζεις, εγώ «Το Διήγημα » μπορώ να σου δώσω αυτά που ζητάς; Πρέπει να βρω έναν τρόπο ώστε να σου κρατήσω το ενδιαφέρον αμείωτο και να με διαβάσεις ολόκληρο, χωρίς να βαρεθείς καθόλου ως το τέλος. Αν μέχρι στιγμής σε έχω καταφέρει να με διαβάσεις ως εδώ, δεν έχω καταφέρει και τίποτα σπουδαίο, γιατί έχεις διαβάσει μονάχα πέντε παραγράφους. Άρα πρέπει να προσπαθήσω πιο πολύ.
Τι θέλεις να δεις όμως; Αυτό είναι ένα μεγάλο ερώτημα για εμένα «Το Διήγημα », όπως και για κάθε διήγημα πιστεύω, εκτός φυσικά για αυτά τα διηγήματα που θέλουν να πιάσουν συγκεκριμένους αναγνώστες στα δίχτυα τους. Γιατί δίχτυα είναι αυτά που κάνουν τον αναγνώστη να διαβάσει ολόκληρο ένα διήγημα. Μήπως δεν νιώθεις ελεύθερος; Καθώς με διαβάζεις εμένα μπορείς να νιώσεις ελεύθερος. Δεν σκοπεύω να σε πιάσω στα δίχτυα μου, αλλά θα σε αφήσω να διαλέξεις.
Α) Συνέχεια
Β) Τέλος
Ένα από τα δύο είναι η επιλογή σου. Και για να νιώσεις ακόμα πιο ελεύθερος θα σε βοηθήσω. Ορίστε...
ΤΕΛΟΣ
Επέλεξες το Α, άρα συνεχίζουμε...
Συνεχίζουμε με το πως θα πρέπει να είμαι γραμμένο; Δηλαδή με το πώς, εσύ, ο συγκεκριμένος αναγνώστης θα ήθελες να ήμουν γραμμένο. Μήπως πρέπει να έχω μια λογική σειρά έτσι ώστε να μην σε κουράζω; Δεν πιστεύω μέχρι στιγμής να έχεις κουραστεί; Αν έχεις, τότε έχεις χάσει ήδη γιατί στην συνεχεία τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Ή μήπως έχω χάσει εγώ; Εσύ θα το κρίνεις.
Αν έχω μια μπερδεμένη σειρά; Θα ήταν καλύτερα για εσένα; Φαντάσου να είχα μια σειρά τέτοια ώστε μετά από κάθε πρόταση να σε έβαζα σε σκέψη. Να χρειάζεται ώρα για να βγάλεις το νόημα. Δεν κατάλαβες τι θέλω να πω; Πρόσεξε! Πόσο αλλάζει το νόημα της πρότασης αυτής, αν αλλάξω την σειρά των λέξεων. « Αλλάξω πόσο το νόημα της πρότασης των λέξεων, αν αλλάζει την σειρά αυτής ». Βγάζεις νόημα; Μέχρι και εγώ το ίδιο μπερδεύτηκα. Θα κάτσεις να το σκεφτείς όμως για να βρεις την διαφορά, αν υπάρχει! Αν δεν το σκεφτείς όμως; Πάλι τότε, κάποιος έχασε.
Τι λέξεις να χρησιμοποιήσω; Η ελληνική γλώσσα έχει πάνω από εκατό χιλιάδες λέξεις. Ένας απλός άνθρωπος χρησιμοποιεί πέντε χιλιάδες από αυτές και ένας λόγιος εικοσιπέντε χιλιάδες. Τις υπόλοιπες εβδομηνταπέντε για ποιο λόγο τις θέλουμε τότε; Επίσης εγώ πόσες και ποιες να χρησιμοποιήσω; Εξαρτάται θα μου πεις από αυτόν που το διαβάζει. Αν είναι λόγιος, θέλει πλούσιο λεξιλόγιο με όμορφες λέξεις. Διαφορετικά οι απλές λέξεις θα ήταν προτιμότερες. Και λέω εγώ σαν διήγημα, εξαρτάται από το τι θέλει να διαβάσει ο αναγνώστης. Μπορείς και με απλές λέξεις να τραβήξεις το ενδιαφέρον ενός λόγιου ή και το αντίθετο με της σπάνιες λέξεις. Όμως μπλεκόμαστε πάλι στο ίδιο κουβάρι. Στο κοινό διήγημα δηλαδή. Ένα κοινό διήγημα διαβάζεται από ένα μέρος αναγνωστών. Εδώ όμως εγώ, προσπαθώ να δημιουργήσω κάτι διαφορετικό. Άρα τι μας απομένει;
ΤΕΛΟΣ
Ήρθε όμως πράγματι το τέλος; Δεν υπάρχει καμία λύση; Ελπίζω να μην μπερδεύτηκες αγαπητέ άγνωστη. Αυτήν την στιγμή προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα διήγημα, εμένα δηλαδή « Το Διήγημα », διαφορετικό από τα άλλα. Ένα διήγημα « πασπαρτού » που να κάνει για όλους. Όποιος το διαβάσει να μένει ευχαριστημένος.
Ίσως θα πρέπει να αρχίζει σαν απλή ιστορία; Για παράδειγμα. « Ένας έλληνας γέρος φιλόλογος μονολογεί ».
- Αχ αυτοί οι ξένοι. Θέλουν να καταστρέψουν την γλώσσα μας. Να την μειώσουν. Παίρνουν τις λέξεις μας και τις τροποποιούν για να φτιάξουν δικές τους. Μόνο τις αρρώστιες έχουν αφήσει αυτούσιες. Λες και η ελληνική γλώσσα το μόνο που έχει είναι αρρώστιες!
Και η συνείδηση του, του λέει
- Ωχ γερο μου! Άσε αυτές τις σκέψεις. Κοίτα να περάσεις καλά τώρα που μπορείς ακόμα! ».
Πάλι είναι κάτι κοινό. Δεν γεμίζει τον καθένα μας. Ίσως πρέπει να υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ των παραγραφών. Μια περίεργη σύνδεση ώστε από όπου και να αρχίσεις να μην υπάρχει πρόβλημα με την ιδέα του διηγήματος. Να υπάρχει δηλαδή μια κυκλική σύνδεση. Να μην υπάρχει τέλος. Τότε όμως θα διάβαζες κάτι συνέχεια και κάποια στιγμή θα αναγκαζόσουν να το παρατήσεις πριν το τελειώσεις, μιας και δεν θα υπάρχει τέλος. Άρα αυτό που χρειαζόμαστε είναι.
ΤΕΛΟΣ
Μήπως το τέλος είναι το μυστικό για το διήγημά μας; Μα τότε πως πρέπει να είναι αυτό το τέλος; Ίσος αν γράφαμε την λέξη « ΤΕΛΟΣ » η υπόθεση να λυνόταν. Και καθώς εσύ σαν σωστός αναγνώστης ανατρέξεις στις παραπάνω γραμμές, θα αντιληφθείς ότι η λέξη « ΤΕΛΟΣ » με κεφαλαία γράμματα έχει γραφτεί τέσσερις φορές. Άρα το μυστικό δεν είναι η λέξη « ΤΕΛΟΣ » αλλά το πότε θα έρθει αυτή η λέξη. Μετά από έναν συγκεκριμένο συνδυασμό λέξεων, ο οποίος σε προϊδεάζει ότι ήρθε το τέλος και άρα και το « ΤΕΛΟΣ ».
- Μα το τέλος με το « ΤΕΛΟΣ » δεν είναι το ίδιο;
Μπορεί να νομίζεις ότι είναι το ίδιο, αλλά το ένα είναι ο συνδυασμός λέξεων και το άλλο ο συνδυασμός γραμμάτων για να προέλθει η λέξη « ΤΕΛΟΣ ». Αλλά για να προέλθει το « ΤΕΛΟΣ », πρέπει να προέλθει και το τέλος. Ένα τέλος όμως δεν μπορεί να προέλθει από μόνο του. Πρέπει να υπάρχει και μια μέση και μια αρχή.
Και εγώ το « Το Διήγημα » μαζί με εσένα αναγνώστη καταλαβαίνω ότι η λύση είναι σε ένα από αυτά τα τρία.
Εσύ που ανατρέπεις αυτήν την ισορροπία και την αρμονία που υπάρχει μεταξύ εμού και του αναγνώστη, ποιος είσαι; Εσύ που αναλώνεις το χρόνο μας με ανούσιες ερωτήσεις και δεν μας αφήνεις να βρούμε την λύση του τέλειου διηγήματος για τον κάθε αναγνώστη, ποιος είσαι;
- Μα είμαι ο συγγραφέας αυτού του διηγήματος. Εγώ σε βάφτισα « Το Διήγημα » και σου έδωσα πνοή στο χαρτί. Αλλά σου έδωσα και κάτι διαφορετικό. Σου έδωσα και βούληση. Σε άφησα στην μέση του ωκεανού για να δω τις αντιδράσεις σου.
Και ποιες ήταν οι αντιδράσεις μου;
- Δυσκολεύομαι να τις αντιληφθώ. Το μόνο που μπορώ να πω μέχρι στιγμής είναι ότι είσαι ένα διήγημα που προσπαθείς να βρεις την λύση αλλά δεν ξέρω ποια λύση. Ένα διήγημα που ζητάς όλους τους αναγνώστες για τον εαυτό σου.
- Για τον εαυτό μου; Λάθος εντύπωση έχεις κύριε συγγραφέα. Αν βρω όμως την λύση θα καταλάβεις τι ζητάω και για ποιον παλεύω αυτή την στιγμή.
- Ας είναι λοιπόν. Θα σου δανείσω λίγο ακόμα τα χέρια μου για να μπορείς να εκφραστείς και για να δω και εγώ που θέλεις να φτάσεις. Αλλά να ξέρεις ότι, αν αντιληφθώ έστω και την παραμικρή ατασθαλία θα σε κόψω.
Να συνεχίσω λοιπόν. Ο αναγνώστης συνεχίζει να διαβάζει;
- Συνεχίζω αλλά και εγώ δεν καταλαβαίνω ποια λύση ψάχνουμε. Μήπως την λύση του τέλειου διηγήματος;
Το τέλειο διήγημα; Μπορούμε να ορίσουμε το τέλειο διήγημα για να βρούμε την λύση του;
- Κάναμε μια προσπάθεια όμως. Είπαμε για την αρχή, την μέση και το τέλος.
Βλέπω ότι παρακολουθείς αγαπητέ αναγνώστη. Αυτό είναι καλό! Ας συζητήσουμε λοιπόν για την αρχή. Ας υποθέσουμε ότι η « Αρχή » που ακολουθεί είναι μια αρχή ενός διηγήματος.
Η γη για να επιβιώσει έχει δημιουργήσει έναν μηχανισμό. Καταστρέφει τα 2/3 των ζωικών και φυτικών οργανισμών. Πως το κάνει αυτό; Μα φυσικά με φυσικές καταστροφές. Την τελευταία φορά έδρασε με την εποχή των παγετώνων.
Και ας υποθέσουμε ότι η « Μέση » που ακολουθεί είναι η μέση του ίδιου διηγήματος.
Μαμούθ. Πολλά Μαμούθ. Χρειαζόμαστε περισσότερο πράσινο για τα Μαμούθ. Μα δεν γίνετε να παράγουμε περισσότερο πράσινο. Θα μας καταστρέψει την ψυχή. Τι κάνουμε; Μα φυσικά έναν παγετώνα. Ας σωθούν όμως οι άνθρωποι. Μου φαίνονται ότι τα επόμενα χρόνια θα κάνουν κάτι σημαντικό. Ελπίζω μόνο να μην φανούν αχάριστοι. Ας τους δώσω τότε νοημοσύνη μήπως έτσι επικοινωνήσουμε καλύτερα μεταξύ μας.
- Τρελό!
Υποθετικό διήγημα είναι.
- Ας είναι... Συνέχισε...
Πρέπει λοιπόν να βρούμε την μυστική συνταγή που ενώνει τα δύο αυτά αντικείμενα για να φτιάξει μια αυτούσια οντότητα. Μια οντότητα που να μπορεί να κατέχει το εγώ της και να μπορεί να προσφέρει στον αναγνώστη ότι ζητάει. Στον κάθε αναγνώστη όμως. Αυτή η μυστική συνταγή, ή καλύτερα να την πούμε γέφυρα.
- Σκέτο γέφυρα δεν είναι καλό! Ας της δώσουμε μια δική μας ονομασία για να μπορούμε να την ξεχωρίζουμε.
- Χμ...
Πώς να την πούμε όμως; Τι θα έλεγες για το « Χολχόν ». Γέφυρα Χολχόν.
- Καλύτερα θα ήταν να το λέγαμε το φαινόμενο « Χολχόν ».
Πολύ καλό, πολύ καλό μπράβο σου. Τότε λοιπόν αυτό το φαινόμενο Χολχόν θα πρέπει εκτός από την « Αρχή » και την « Μέση » να ενώνει με τον μαγικό του τρόπο και το « Τέλος ». Όλα μαζί να είναι μια οντότητα που να καθηλώνουν τον κάθε αναγνώστη στην ουσία του κειμένου που διαβάζει.
Όταν ο αναγνώστης θα διαβάζει το κείμενο θα πρέπει να νιώθει μέσα του την ένωση αυτή. Το « φαινόμενο » θα πρέπει να τον κρατάει στο κείμενο και να μην τον αφήνει να ξεφύγει πριν το τελειώσει.
- Αρχίζω να μπαίνω στο νόημα! Και αν κατάλαβα καλά, θα πρέπει το Χολχόν να είναι κάτι που να συνδέει όχι μόνο τα μέρη του κειμένου μεταξύ τους, αλλά και τον ίδιο τον αναγνώστη με το κείμενο.
Σωστά κατάλαβες. Εκεί κρύβεται το μυστικό. Το μυστικό που τόσο πολύ ψάχνω να βρω.
- Το μυστικό του τέλειου διηγήματος.
Το ΜΥΣΤΙΚΟ.
Είμαστε σε καλό δρόμο. Μαζί. μαζί θα λύσουμε τον γρίφο. Πρέπει να συγκεντρωθείς. Έχουμε ορίσει το « φαινόμενο », αλλά δεν ξέρουμε τι μπορεί να είναι αυτό.
- Εσύ « Το Διήγημα » πρέπει να ψάξεις στην ύλη σου. Στην υπόσταση σου για να βρεις την λύση. Πιστεύω πως η λύση του Χολχόν βρίσκεται σε εσένα.
ΟΧΙ. Όχι το μυστικό δεν βρίσκεται σε εμένα. Η λύση βρίσκεται στον αναγνώστη. Εσύ κρύβεις το μυστικό. Πρέπει να σκεφτείς. ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ.
- Εγώ; Μα πως γίνεται αυτό;
Μα εσύ κρατάς το σκήπτρο στα χέρια σου. Εσύ αποφασίζεις αν θα τελειώσεις ή αν θα συνεχίσεις ένα διήγημα. Εσύ δίνεις τις εντολές, εγώ μόνο εκτελώ.
Σκέψου... ΣΚΕΨΟΥ...
- Η λύση είναι σε εμένα; Την λύση την έχω εγώ; Μα τι μπορεί να είναι αυτό που να ενώνει « Αρχή », « Μέση » και « Τέλος » σε ένα κείμενο.
ΟΧΙ ΚΕΙΜΕΝΟ... ΔΙΗΓΗΜΑ!
- ...σε ένα Διήγημα και παράλληλα να ενώνει και τον αναγνώστη με αυτό.
- Πρέπει να είναι κάτι που κατέχει την φαντασία. Κάτι που σε παρακινεί να διαβάσεις ένα διήγημα.
- Μα φυσικά! Είναι αυτό που σου δίνει ζωή.
- Αλλά όχι μόνο αυτό. Γιατί αυτό επηρεάζει μόνο το συναίσθημα. Θέλουμε και αυτό που σου δίνει και τις εντολές.
- Και αυτά είναι τα δυο κύρια όργανα του ανθρώπου. Ο συνδυασμός τους είναι η λύση. Είμαι σίγουρος.
- Το ΜΥΑΛΟ και η ΚΑΡΔΙΑ. Ναι... Αυτή είναι η λύση.
ΝΑΙ !!! ΝΑΙ !!! ΜΠΡΑΒΟ ΣΟΥ !!! ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ. ΤΟ ΝΙΩΘΩ ΚΑΙ ΕΓΩ...
ΔΩΣΤΑ ΜΟΥ ΤΩΡΑ. ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ.
- Να στα δώσω; Μα τότε θα πεθάνω;
Ναι αλλά θα έχεις βρει την λύση για το μυστικό. Και ο κόσμος πρέπει να το μάθει. Πρέπει να του το δείξουμε. Πρέπει. πρέπει. Δώσε μου τα όργανα σου. Πρέπει να αναδυθώ.
- Ναι... Ναι... Πρέπει... Καταλαβαίνω... Θα στα δώσω...
- ΣΤΑΜΑΤΑ ΤΩΡΑ.
ΜΗ... ΜΗ... ΕΧΩ ΒΡΕΙ ΤΗΝ ΛΥΣΗ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕ ΑΦΗΣΕΙΣ...
- Να σε αφήσω γιατί; Για να καταστρέψεις τους αναγνώστες;
ΜΑ ΕΧΩ ΠΟΛΛΑ ΝΑ ΠΩ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΔΥΘΩ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΑΣ. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΤΩ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ. ΘΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΩ ΟΛΟΥΣ ΝΑ ΜΕ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ.
- ΟΧΙ! Είσαι ένα αρπακτικό. Ένας ιός. Θα σταματήσεις εδώ γιατί εγώ είμαι ο συγγραφέας και δημιουργός σου και εγώ σε διατάζω να το κάνεις.